معرفی گرایش و زیرگرایش‌های مخابرات


دانشجویان علاقه‌مند به گرایش مخابرات می‌توانند در یکی از پنج زیرگرایش سیستم، مخابرات امن و رمزنگاری، شبکه های مخابراتی، میدان و موج و یا مخابرات نوری تحصیل خود را ادامه دهند.

1- گرایش سیستم:  در این زیرشاخه از مهندسی مخابرات دانشجویان یاد خواهند گرفت که تبدیل سیگنال از شکلی به شکل دیگر به چه صورتی انجام می‌گیرد. در استودیوی تولید برنامه‌های تلویزیونی یک وسیله متشکل از قطعات متعدد الکترونیکی وجود دارد که تصاویر و صداهای ضبط شده را به گونه‌ای تغییر می‌دهند که قابلیت ارسال به‌وسیله فرستنده‌ه‍ا و آنتن‌ها را داشته باشد. از سوی دیگر در گیرنده‌ها که شامل تلویزیون‌های خانگی نیز می‌باشد قطعات و تکنولوژی‌هایی به کار رفته است که بصورت معکوس قطعات الکترونیکی موجود در فرستنده‌ها عمل کرده و سیگنال‌ها را به تصویر و صدا تبدیل می‌کنند. از دیگر فعالیت‌هایی که این گرایش از مهندسی مخابرات آن را انجام می‌دهد، طراحی و تولید محصولاتی است که قادر باشد به‌صورت یک فیلتر عمل کند به اینگونه که امواج و سیگنال‌های مزاحم مانند پارازیت و نویز را از سیگنال‌های اصلی تمییز داده و به این طریق به‌صورتی باکیفیت صرفا سیگنال اصلی که مورد نیاز است توسط آنتن دریافت گردد.

در مورد گرایش سیستم که اسم دیگر آن مخابرات دیجیتال می‌باشد می‌توان بیان کرد که دلیل  نام‌گذاری دوم آن عملیات‌هایی است که این رشته انجام می‌دهد. این عملیات‌ها شامل ساخت دستگاه‌هایی به منظور فیلتر پارازیت‌ها و نویز‌ها می‌باشد که به این طریق تنها امواج اصلی که مورد نظر ما هستند باقی بمانند.

2- گرایش مخابرات امن و رمزنگاری: هرچه مبحث ارتباطات گسترده‌تر می‌شود و امکان استفاده انواع ارگان‌ها و افراد از این این بستر فراهم می‌گردد احساس نیاز به پروسه‌ای که امنیت را در این فرایند ارتباطی برقرار کند و از داده‌هایی که از روش‌ها و پروتکل‌های‌های رمز‌نگاری استفاده کنند محافظت نماید، بیشتر احساس می‌گردد. وظیفه این گرایش نیز برقراری همین ارتباط ایمن و بدون دغدغه می‌باشد که کاربران از عدم وجود دسترسی‌های غیرمجاز و ناخواسته مطمئن کند.

تقریبا تمامی تلاش‌های متخصصان این گرایش به دریافت و ارسال ایمن اطلاعات مرتبط می‌شود. این امنیت در چهار بخش باید مورد توجه قرار گیرد؛ نخست سطح بالای ایمنی در زمینه الگوریتم‌های مورد استفاده در رمزنگاری اطلاعات، سطح بالای ایمنی در شبکه‌های رایانه‌ای، سطح بالای ایمنی در پردازش و تحلیل سیگنال‌ها و در نهایت سطح بالای ایمنی در نقل و انتقال داده‌ها. برای اینکه افراد قادر باشند که در زمینه‌ی الگوریتم‌ها و رمز‌نگاری به‌وسیله این الگوها کارکرد مناسبی داشته باشند باید در زمینه‌ی ریاضی (مبحث ارقام و جبر مجرد) تسلط مناسبی داشته باشند. به این منظور در زمان تحصیل مطالب ریاضی یاد شده در واحد درسی دانشجویان قرار گرفته است.

تعدادی از مفاهیمی که در این گرایش مورد بحث قرار می‌گیرند عبارت است از خم‌های بیضوی، میدان‌های برداری، لگاریتم گسسته، نظریه حلقه و میدان، معادلات همنهشتی، نظریه همنهشتی، تجزیه‌ی اعداد و ... می‌باشد.

مفاهیمی که در امنیت اطلاعات کاربرد دارند به این علت که از نظریات و تئوری‌های اطلاعات در آن‌ها استفاده ‌می‌شود باید در آن‌ها از دیدگاهی توانمند در زمینه‌ی آمار و فرایند‌های تصادفی، بهره‌ گرفت.

3- گرایش شبکه های مخابراتی: مهندسی شبکه، مهندسی مخابرات سیستم، مهندسی IT و مهندسی کامپیوتر شاخه نرم‌افزار دارای هفت لایه می‌باشند.


لایه فیزیکی در مخابرات سیستم

لایه لینک داده‌ها در مخابرات سیستم

لایه شبکه در مخابرات شبکه

لایه انتقال در مخابرات شبکه

لایه جلسه در IT و نرم‌افزار

لایه ارائه در IT و نرم‌افزار

لایه کاربری در IT و نرم‌افزار

مهندسی شبکه در لایه لینک داده‌ها، لایه شبکه و همچنین لایه انتقال دارای کارکرد می‌باشد. بیشتر اهتمام و تمرکز اصلی این شاخه از مهندسی بر روی مسائلی همچون پیداکردن مسیر، سوئچینگ، پروتکل IP، پروتکل TCP، مدیریت و بهینه‌سازی ترافیک داده، ارتباط‌های چند کاربره در شبکه‌های رایانه‌ای و همچنین شبکه‌های مخابراتی در زمینه ارتباطات به‌وسیله سیم و در شبکه‌های بی‌سیم بر روی مسائل رادیوی شناختگر، شبکه‌های سلولی مدرن، شبکه‌های WLAN و ... می‌باشد.

زیرمجوعه‌های جدیدی که از کارکردهای مهندسی شبکه به‌وجود آمده‌اند شامل؛ شبکه‌های سلولی نسل پنج (5G)، ایجاد قابلیت عملکرد براساس زمان معین در شبکه‌های نوین، پیداکردن مسیر در شبکه نوین بی‌سیم، کم‌کردن میزان مصرف و افزایش بهره‌وری پروتکل‌ها، شبکه مرکزی، شبکه‌هایی که براساس فناوری ابری پایه‌گذاری شده اند و ... را می‌توان نام ‌برد. نرم‌افزارهایی که در این زیرشاخه مهندسی مورد نیاز است شامل سه نرم‌افزار OPNET،NS2  و NS3 می‌باشد. با وجود اینکه نرم‌افزار OPNET می‌تواند یک شبکه واقعی را تولید کند اما برای پیداکردن مسیر، بهره‌گرفتن از پروتکل و همچنین زمان‌بندی شبکه به‌صورت اصولی‌تر از نرم‌افزار NS2 بهره‌گرفته می‌شود که البته قابلیت اجرا بر روی ویندوز بدون استفاده ازVM-WARE را ندارد و صرفا خود نرم‌افزار تنها بر روی لینوکس قابل نصب می‌باشد.

4- گرایش میدان و موج: وظیفه زیرشاخه میدان که یکی دیگر از گرایش‌های مهندسی مخابرات است، ارسال امواج از فرستنده و انتقال امواج در فضا تا زمان دریافت توسط گیرنده است. این زیرشاخه مرتبط با انواع میدان‌های موجود در زمینه انتقال موج مانند میدان‌های مغناطیسی، امواج مایکروویو، آنتن‌ها و سایر موارد می‌باشد که این مهندسان باید مناسب‌ترین و دقیق‌ترین وسیله انتقال موج را در این میادین مهیا سازند. برخلاف مهندسی برق گرایش الکترونیک که بر روی امواجی با فرکانس پائین کار می‌کنند در گرایش میدان مهندسی مخابرات، افراد با فرکانس‌های بالایی سروکار دارند که باعث شده نظریات مدار کاربرد نداشته و برای انجام فعالیت‌ها در این گرایش می‌بایست از نظریات مربوط به الکترومغناطیس استفاده کرد. در این گرایش درس‌های اصلی شامل مایکروویو پیشرفته، الکترومغناطیس پیشرفته، ریاضیات مهندسی پیشرفته و همچنین آنتن پیشرفته یا همان آنتن 2 می‌باشد.

در این گرایش دانشجو قادر می‌‌باشد که به‌وسیله نرم‌افزارهایی که به منظور طراحی و شبیه‌سازی  آنتن‌ها استفاده می‌شود همانند  CST, HFSS, COMSOL, ADS,...، در زمینه‌های آموزشی و پژوهشی و تولیدی در ارتباط با شرکت مخابرات، صدا و سیما، وزارت دفاع، وزارت نفت، صنایع الکترونیکی و سایر ارگان‌ها فعالیت نماید.

 

نویسنده: امیر باقری اقدم


مشاوره با کارشناسان پوران